ORSKA x BOOMPLASTIC x MARE x KGPR, czyli jak powstał kamień Mare?
Z danych Komisji Europejskiej wynika, że porzucone lub zgubione narzędzia połowowe, nazywane sieciami widmo, stanowią 27% odpadów morskich. Fundacja MARE we współpracy z Kołobrzeską Grupą Producentów Ryb wyławia je z Bałtyku, aby eliminować zagrożenie jakie stanowią dla ekosystemu. Jednak wyłowienie ich z morza to dopiero pierwszy krok. Pojawia się pytanie co zrobić z nimi potem? Do czego można je wykorzystać? I przede wszystkim – w jaki sposób?
Szukanie odpowiedzi na te pytania zaprowadziło nas do powstania kamienia Mare, który, obok bursztynu, jest gwiazdą nowej kolekcji biżuterii – Baltica, zaprojektowanej przez Annę Orską.
Sieci widmo nie tylko stanowią zagrożenie dla morskich zwierząt, kontynuując niekontrolowane połowy, ale także same w sobie stanowią odpady morskie z różnych rodzajów tworzyw sztucznych. Skalę problemu w Morzu Bałtyckim dobrze obrazuje fakt, że jedynie w okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 roku wraz z KGPR, Fundacja MARE odłowiła ponad 3 tony tego typu odpadów. A jest to jedynie wierzchołek góry lodowej.
Wyłowione z mórz i oceanów stare sieci rybackie traktowane są zwykle w unijnym prawodawstwie jako odpady. Jako takie, są ujęte w działaniach proponowanych dla osiągnięcia celu Unii Europejskiej, tzn. przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym*. Według jej założeń produkty, surowce oraz zasoby powinny pozostawać w gospodarce tak długo jak to jest możliwe, przyczyniając się do ograniczenia wytwarzania odpadów.
Od samego początku rozpoczęcia naszych działań na rzecz oczyszczania Morza Bałtyckiego z sieci widmo zaczęliśmy myśleć o ich odpowiedniej utylizacji lub przetworzeniu tak, aby wdrożyć unijne założenia. Nie chcieliśmy, aby nasze przedsięwzięcie zakończyło się jedynie składowaniem ich w porcie, gdzie nadal stanowiłyby problematyczny odpad. Napotkaliśmy jednak szereg problemów.
Przede wszystkim, pomimo założeń unijnych, kwestia recyklingu wyłowionych z wody utraconych narzędzi połowowych nadal pozostaje problematyczna. Na polskim rynku nie udało się nam znaleźć firmy posiadającej odpowiednie zaplecze technologiczne umożliwiające odbiór i recykling sieci. W innych krajach europejskich tego typu działania są podejmowane (m.in. w ramach inicjatyw takich jak NET-Works, Healthy Seas we współpracy z ECONYL, czy Bracenet, polegającej na upcyklingu sieci). Jednakże istniejące rozwiązania technologiczne umożliwiają jedynie recykling określonego rodzaju sieci – najczęściej jedynie sieci nylonowych. Pozostałe sieci, z innych tworzyw sztucznych, często w znacznym stopniu oblepione materią organiczną, nie są poddawane recyklingowi.
Mało kto chce podjąć próby zajęcia się tematem przetworzenia wyłowionych sieci. Gdy więc sieci zostaną przetransportowane do firmy specjalizującej się w recyklingu muszą zostać rozłożone na czynniki pierwsze w celu posortowania wszystkich frakcji i przyporządkowania do odpowiedniego rodzaju technologii – najczęściej sieci są wyławiane w formie mieszaniny różnego rodzaju sieci wykonanych z różnych tworzyw sztucznych. Po sortowaniu konieczne jest dokładne umycie i wysuszenie materiału, aż wreszcie przychodzi czas na jego rozdrobnienie. Dopiero tak przygotowanie tworzywo zmienia się w możliwy do ponownego wykorzystania surowiec. Jest to więc proces bardzo czasochłonny i pracochłonny, a do tego wymaga ogromnej wiedzy i zaawansowanych technologii.
Po długich poszukiwaniach udało się nam jednak znaleźć miejsce, w którym pomysłowość, pasja i nieszablonowe myślenie spotyka technologiczne przygotowanie do podarowania morskim odpadom drugiego życia!
Nasze marzenie o ponownym wykorzystaniu sieci stało się realne dzięki Adamowi Krzemińskiemu, założycielowi grupy Boomplastic, który o tworzywach sztucznych wie wszystko. O Boomplastic pisaliśmy już przy okazji naszego pierwszego wspólnego projektu, czyli Ghostbuster Universal Stool, zaprojektowanym przez Studio Rygalik.
Współpraca ORSKA x BOOMPLASTIC x Fundacja MARE x KGPR to połączenie, dzięki któremu powstał syntetyczny kamień Mare, zdobiący nową kolekcję biżuterii zaprojektowanej przez Annę Orską – ORSKA Baltica. Projekt ten wymagał dużej staranności i poświęcenia uwagi szczegółom, więc zostały do niego wyselekcjonowane sieci o podobnej kolorystyce. Po ich rozdrobnieniu, zmieszano je z pochodzącym z recyklingu granulatem, więc kamień jest produktem powstałym w pełni z wykorzystanych ponownie tworzyw sztucznych. Kolejnym etapem produkcji była obróbka termiczna, dzięki której materiał stworzył jednolitą masę. Po odpowiednim przycięciu trafił on do warsztatu Anny Orskiej, gdzie został oprawiony w mosiądz i srebro, stając się pełnoprawnym kamieniem jubilerskim.
Dodatkowym dopełnieniem współpracy była także wspólna sesja zdjęciowa Anny Orskiej i Olgi Sarny, prezeski Fundacji MARE, prezentująca kolekcję Baltica – oczywiście nad Bałtykiem i oczywiście w Kołobrzegu, gdzie prowadziliśmy nasze działania z KGPR.
Kamień Mare jest pięknym symbolem tego, że najważniejsza jest perspektywa – rzeczy pozornie bezużyteczne, odpady, w rękach ludzi kreatywnych mogą stać się surowcem i początkiem czegoś nowego. Gratulujemy Annie Orskiej odwagi i wizji. Cieszymy się, że inicjatywy upcyclingowe cieszą się coraz większym zainteresowaniem i mamy nadzieję, że to dopiero początek naszej przygody z dawaniem sieciom widmo drugiego życia – same jesteśmy ciekawe, co jeszcze uda nam się z nich stworzyć!
* Gospodarka okrężna (ang. Circular economy), gospodarka o obiegu zamkniętego - to koncepcja zakładająca minimalizację wpływu na środowisko tworzonych produktów poprzez taki wybór składników i projektowanie, który umożliwi powtórne ich wykorzystanie.