Operacja Widmo
Fundacja MARE x Biotherm
w trosce o dobro Bałtyku łączymy siły w ramach akcji pod hasłem OPERACJA WIDMO
Celem projektu jest oczyszczenie wybranych bałtyckich wraków z zalegających sieci rybackich.
Partnerem merytorycznym projektu jest Politechnika Morska w Szczecinie.
Komisja Europejska szacuje, że 49% odpadów morskich w europejskich morzach to jednorazowy plastik, a 27% to plastik pochodzący z zagubionych narzędzi połowowych, czyli starych zatopionych sieci rybackie czy liny, potocznie nazywanych SIECIAMI WIDMO (ang. ghost nets).
Narzędzia połowowe zalegające w morzach i oceanach oraz ich wpływ na środowisko morskie są przedmiotem licznych projektów i badań na całym świecie. Na przestrzeni ostatnich lat znacznie wzrósł także poziom świadomości społeczeństwa nt. problemu odpadów morskich, w tym sieci widm.
W całej Europie podejmowanych jest coraz więcej działań mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu sieci widm na środowisko morskie.
Jednym z takich działań jest rozpoczynająca się właśnie OPERACJA WIDMO realizowana przez Fundację MARE i markę Biotherm we współpracy z Politechniką Morską w Szczecinie.
Zagubione narzędzia połowowe, czyli stare zatopione sieci rybackie czy liny, potocznie nazywane SIECIAMI WIDMO (ang. ghost nets), zaliczane są do kategorii odpadów morskich z tworzyw sztucznych. Zgodnie z Planem Działań w zakresie Odpadów Morskich przyjętym przez HELCOM zalegające sieci rybackie to „pojęcie odnoszące się zarówno do komercyjnych jak i rekreacyjnych narzędzi połowowych, które zostały porzucone, zagubione lub w inny sposób wprowadzone do środowiska morskiego na skutek czego negatywnie na nie oddziałują, np. poprzez niezamierzone połowy ryb, akumulowanie na obszarach wrażliwych siedlisk czy degradację do frakcji mikroplastików mogących dostawać się bezpośrednio do łańcucha pokarmowego”.
Obecnie szacuje się, że sieci widmo stanowią ok. 46% Wielkiej Pacyficznej Plamy Śmieci (obecnie zajmującej obszar 1,6 miliona kilometrów kwadratowych - czyli trzy razy większy niż Francja). Najnowsze badania dot. problemu sieci widm opublikowane na łamach Science Advances w październiku 2022 roku podają, że globalnie każdego roku do mórz i oceanów trafia ok. 78 tys. km2 różnego rodzaju sieci połowowych oraz ponad 25 milionów pułapek.
Negatywny wpływ zagubionych lub porzuconych narzędzi połowowych na środowisko morskie znacznie wzrósł w drugiej połowie XX wieku, od kiedy to przemysł rybny na całym świecie coraz częściej stosował tworzywa sztuczne do produkcji lin, sieci i wszelkiego innego sprzętu rybackiego. Wykonane w taki sposób narzędzia połowowe po zagubieniu pozostają w środowisku morskim przez dziesiątki lat, wywierając negatywny wpływ na ekosystem – skonstruowane są bowiem z syntetycznych włókien o dużej odporności. Rozbicie ich na mniejsze cząstki w wyniku oddziaływania czynników zewnętrznych, takich jak światło, oddziaływanie prądów, czy zniszczenia mechaniczne trwa nawet 600 lat.
Jednak dziś wiemy już także, że taki rozkład nie jest nawet zalążkiem rozwiązania problemu. Cząstki plastiku nie ulegają rozkładowi biologicznemu, a są jedynie rozbijane na mniejsze kawałki, aż w końcu mamy do czynienia z mikroplastikiem lub nawet nanoplastikiem. Raz wprowadzone do środowiska morskiego tworzywa sztuczne nigdy z niego nie znikają, a w postaci mniejszych cząstek są nawet bardziej niebezpieczne dla zwierząt, które mylą je z pokarmem.
Częstym miejscem akumulacji starych sieci rybackich są wraki statków, które stanowią swoiste podwodne „zaczepy” o które często zrywają się sieci.
Oczyszczenie wraków z zalegających na nich sieci rybackich jest istotne nie tylko w kontekście oczyszczanie ekosystemu Bałtyku z odpadów z tworzyw sztucznych, ale także z racji konieczności monitoringu wraków w zakresie potencjalnych wycieków substancji niebezpiecznych, takich jak paliwo zatopione w zbiornikach.
Oczyszczenie wraków z sieci pozwoli na dokładniejszy monitoring i jest także pierwszy etapem niezbędnym do wykonania działania wypompowywania paliwa w sytuacji potencjalnego zagrożenia wyciekiem.
W 2021 roku Fundacja MARE rozpoczeła współpracę z marką Biotherm, która dba o minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko oraz od 2012 roku działa na rzecz ochrony ekosystemów morskich na świecie podejmując wspólne projekty z organizacjami non-profit. Jednym z takich działań jest rozpoczynająca się właśnie OPERACJA WIDMO realizowana przez Fundację MARE i Biotherm we współpracy z Politechniką Morską w Szczecinie.
Na stronie Biotherm dowiecie się więcej na temat działań i filozofii marki #LiveByBlueBeauty
ETAP 1: REKONESANS
OPERACJA WIDMO wkroczyła już w fazę realizacji. W październiku 2021 roku, wraz ze naukowcami z Politechniki Morskiej w Szczecinie, na pokładzie Nawigatora XXI wyruszyliśmy w pierwszy rejs pod hasłem: OPERACJA WIDMO.
Naszym celem było potwierdzenie dokładnej lokalizacji wraków, które wytypowaliśmy do oczyszczenia z zalegającego na nich zagubionego sprzętu połowowego. Pierwszy etap projektu zdecydowanie możemy uznać za udany!
W czasie rekonesansu wytypowaliśmy trzy wraki statków, potwierdziliśmy ich lokalizację i zebraliśmy dane, niezbędne do podjęcia kolejnych kroków.
ETAP 2: OCZYSZCZANIE WRAKÓW Z SIECI
Etap 2. Operacji Widmo zaplanowany jest na czerwiec 2022 roku.
O naszych działaniach będziemy informować na bieżąco, więc obserwuj nasze media społecznościowe:
Facebook, Instagram, LinkedIn.
Fotorelacja z Rekonesansu (Krystian Bielatowicz / październik 2021):
Fundacja MARE i Biotherm dziękują Politechnice Morskiej w Szczecinie za wsparcie
i wiarę w nasz projekt.